Με επιτυχία και σημαντικές επιστημονικές ανακοινώσεις ολοκληρώθηκε το 2ο Παγκόσμιο Συνέδριο GeNeDis 2016 για τη Γενετική, Γηριατρική και νευροεκφυλιστικές νόσους που διεξήχθη στη Σπάρτη, 20-23 Οκτωβρίου 2016.
Μετά τον χαιρετισμό του προέδρου της οργανωτικής επιτροπής του Συνεδρίου, Καθηγητή Παναγιώτη Βλάμου, ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Ξανθός κήρυξε την έναρξη των εργασιών στο κατάμεστο από κόσμο Διοικητήριο Περιφεριακής Ενότητας Λακωνίας.
Τις ευχές για την επιτυχία της διοργάνωσης και το μήνυμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το συνέδριο μετέφερε ο τομεάρχης υγείας ΝΟΔΕ ΝΔ Λακωνίας Νικόλαος Σταθάκος, ενώ σύντομους χαιρετισμούς απηύθυναν η αντιπεριφερειάρχης Λακωνίας Αδαμαντία Τζανετέα, ο Περιφερειάρχης Ιονίων Νήσων κ. Θεόδωρος Γαλιατσάτος, ο δήμαρχος Σπάρτης Βαγγέλης Βαλιώτης, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Σταύρος Αραχωβίτης, η αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Σοφία Ζυγά και ο καθηγητής Φυσικής και Επιστήμης Υπολογιστών Ηλίας Κοτσιρέας από το Πανεπιστήμιο Γουίλφριντ Λοριέρ του Καναδά.
Περισσότερα από 300 άτομα παρακολούθησαν στη συνέχεια, τις ομιλίες δύο παγκοσμίως αναγνωρισμένων Ελλήνων επιστημόνων: του Γεωργίου Παξινού, καθηγητή Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϋ της Αυστραλίας, που «χαρτογράφησε» τον ανθρώπινο εγκέφαλο και του Παντελεήμονα Γιαννακόπουλου, διευθυντή των τμημάτων Ψυχιατρικής και Γηριατρικής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Γενεύης και καθηγητή στα Πανεπιστήμια Γενεύης και Λοζάνης.
Μεταξύ άλλων, το “παρών” έδωσαν στο σημαντικότερο ιατρικό γεγονός της χρονιάς: ο Έλληνας νευροεπιστήμονας Δημήτριος Καπόγιαννης από το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης των ΗΠΑ και το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, ο καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στο Ηράκλειο Κρήτης Νεκτάριος Ταβερναράκης, ο δρ. Θεόδωρος Αρβανίτης, που θεωρείται εξπέρ στον τομέα της ηλεκτρονικής υγείας και ηγείται του Institute of Digital Healthcare του Πανεπιστημίου του Γουόρικ στη Μ. Βρετανία, ο Επίκουρος Καθηγητής Νευρογενετικής της Ιατρικής σχολής του ΕΚΠΑ Χρήστος Γιαπιτζάκης, αλλά και ο Επίκουρος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ Παναγιώτης Μπαμίδης.
«Το Genedis είναι ο ορισμός της διεπιστημονικής συνεργασίας. Στόχος μας είναι η δημιουργία υπολογιστικών «εργαλείων» που θα χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της εξατομικευμένης ιατρικής και θα έχουν ως τελικούς χρήστες τους γιατρούς. Σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστούμε τους γιατρούς, αντίθετα προσπαθούμε να τους διευκολύνουμε. Όλο αυτό χρειάζεται τη συμμετοχή ερευνητών από περισσότερα από δέκα επιστημονικά πεδία και νομίζω ότι για πρώτη φορά γίνεται μια σοβαρή, οργανωμένη και συντονισμένη επιστημονική συζήτηση. Εκτίμησή μου είναι ότι η εξατομικευμένη ιατρική θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο μέσα στην επόμενη δεκαετία», τόνισε ο καθηγητής Παναγιώτης Βλάμος.
Τις τέσσερις μέρες του συνεδρίου (από τις 20-23 Οκτωβρίου) στο μεγάλο αμφιθέατρο και στις δυο μικρότερες αίθουσες του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, αλλά και στο αμφιθέατρο του Διοικητηρίου Περιφερειακής Ενότητας Λακωνίας, φιλοξενήθηκαν περισσότεροι από 750 συμμετέχοντες, 21 κεντρικοί ομιλητές (keynote speakers) από ΗΠΑ, Καναδά, Ιταλία, Ισραήλ, Μ. Βρετανία, Ιορδανία, Γερμανία, Eλβετία, Αυστραλία, κ.ά. και περισσότεροι από 350 επιστήμονες από περισσότερα από δέκα επιστημονικά πεδία, ενώ από την πρώτη κιόλας μέρα το συνέδριο είχε 538 εγγραφές, κάποιες από τις οποίες προήλθαν από διάφορα σημεία του πλανήτη, όπως Περού, Ινδία, Πακιστάν, Ρουμανία, Νιγηρία, Ιορδανία, Ισραήλ, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, κ.ά.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου ανακοινώθηκαν για πρώτη φορά τα αποτελέσματα νέων ερευνών που δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί, ενώ έλαβαν χώρα πέντε βραβεύσεις ερευνητών για το επιστημονικό και ερευνητικό τους έργο, ανάμεσά τους και ο καθηγητής Παναγιώτης Βλάμος, επικεφαλής του Bihelab.
Πρωτοποριακή υπολογιστική μεθοδολογία για τη μελέτη νευροεκφυλιστικών νόσων
Μια σημαντική επιστημονική ανακοίνωση που αφορά δεδομένα της έρευνας των μηχανισμών των νευροεκφυλιστικών ασθενειών έκανε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ο πρόεδρος του τμήματος Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου και δ/ντής τους Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας (Bihelab) Παναγιώτης Βλάμος.
Η ολοκληρωμένη μαθηματική και υπολογιστική μεθοδολογία μελέτης και εξέλιξης των συγκεκριμένων νόσων, που παρουσιάστηκε στα πλαίσια του 2ου παγκόσμιου συνεδρίου Genedis 2016 στη Σπάρτη, συνδέει με εντυπωσιακό τρόπο το μικρόσκοσμο των υπομοριακών μετρήσεων στις συγκεντρώσεις μιτοχονδρίων, των σημαντικών οργανιδίων του κυττάρου, με τον μακρόκοσμο της ευπάθειας του ανθρώπινου οργανισμού.
Αυτή η σύνδεση επιτυγχάνεται μέσω ενός «φανταστικού» διανυσματικού χώρου βιοδεικτών, δημιουργώντας μεταβλητές που εξελίσσονται στο χρόνο. Στο καινοτόμο μοντέλο που αναπτύσσεται υπάρχει ενα σύνολο παραμέτρων που προσδιορίζουν μοναδικά τον ανθρώπινο οργανισμό με ακρίβεια, προσεγγίζοντας όλο και περισσότερο τους στόχους της εξατομικευμένης ιατρικής.
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Ο ερευνητής ενσωματώνει τα δεδομένα στο υπολογιστικό μοντέλο, το οποίο καταγράφει τις περιοχές ευστάθειας και αστάθειας κατά την εξέλιξη της νόσου. Κατά την καταγραφή δημιουργείται μια «οριακή» περιοχή, που ονομάζεται AD blank spot, σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, η οποία πρέπει να αποφεύγεται. Η συνέχεια της προσπάθειας, με βάση το μοντέλο, αποβλέπει στη χορήγηση φαρμακευτικών ουσιών ώστε η ευπάθεια να περιορίζεται μόνο σε περιοχές ευστάθειας και να μη φτάνει στην «οριακή» περιοχή, όπου ο οργανισμός καταρρέει.
Προγνωστικό και διαγνωστικό «εργαλείο» για εγκεφαλικούς όγκους παιδιών
Ένα σύγχρονο προγνωστικό και διαγνωστικό «εργαλείο», βάσει βιοδεικτών, για εγκεφαλικούς όγκους παιδιών χωρίς τη διενέργεια βιοψίας παρουσίασε ο καθηγητής Θεόδωρος Αρβανίτης που ηγείται του Institute of Digital Healthcare του πανεπιστημίου του Γουόρικ (Warwick) στη Μ. Βρετανία.
Τα αποτέλεσματα αυτής μη επεμβατικής τεχνολογίας έχουν θετική επίπτωση στην βελτιστοποίηση των ολικών ποσοστών επιβίωσης από παιδιατρικούς καρκίνους. Αξίζει να σημειωθεί πως αν και ο καρκινικός όγκος είναι σπάνιος στα παιδιά, εν τούτοις είναι η πιο συχνή αιτία παιδικών θανάτων.
Διάγνωση Αλτσχάιμερ με ένα «δέντρο αποφάσεων»
Ένα υποθετικό decision tree ή «δέντρο αποφάσεων» για νευροεκφυλιστικές νόσους παρουσίασε ο καθηγητής Φυσικής και Επιστήμης Υπολογιστών Ηλίας Κοτσιρέας από το Πανεπιστήμιο Γουίλφριντ Λοριέρ του Καναδά, το οποίο υπήρξε και συνδιοργανωτής του συνεδρίου Genedis 2016.
Συγκεκριμένα ο Έλληνας καθηγητής αναφέρθηκε σε ένα υποθετικό μοντέλο που βασίζεται σε έναν αλγόριθμο εξόρυξης δεδομένων ο οποίος μεταμορφώνεται σε δέντρο αποφάσεων. Πρόκειται για ένα υποστηρικτικό εργαλείο λήψης αποφάσεων που χρησιμοποιεί μια γραφική απεικόνιση που έχει τη μορφή δέντρου. Σε αυτό το δέντρο, όπου περιλαμβάνονται όλες οι πιθανές αποφάσεις, οι παράγοντες επιρροής και τα πιθανά αποτελέσματα, ταξινομούνται δεδομένα ασθενών και παράγεται η διάγνωση. Με απλά δηλαδή λόγια ο χρήστης δίνει τα συμπτώματα και το «δέντρο απόφασης» βγάζει την ακριβή διάγνωση. Το δέντρο μπορεί να έχει άμεση εφαρμογή σε νοσηλευτικά ιδρύματα και υποθετικά μπορεί να λειτουργήσει για όλα τα νοσήματα.
Εξωσώματα: μια σημαντική πηγή βιοδεικτών νευροεκφυλιστικών νόσων
Τα εξωσώματα ως μια σημαντική πηγή βιοδεικτών αναδείχθηκαν σήμερα κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου, από τον Επίκουρο καθηγητή Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins Δημήτρη Καπόγιαννη, ο οποίος εδώ και χρόνια διερευνά τις νευροεκφυλιστικές νόσους και ιδιαίτερα τη νόσο Άλτσχάιμερ. Ο ίδιος παρουσίασε τα πρόσφατα αποτελέσματα της σχετικής έρευνας με τα εξωσώματα που είναι πολύ μικρά, εξωκυταρρικα κυστίδια, περιβαλλόμενα από λιπιδιακή μεμβράνη που εκκρίνονται ως προιόν της φυσιολογικής κυτταρικής λειτουργίας και μεταφέρουν σήματα προς άλλα κύτταρα και ιστούς.
Ένα «ζωντανό εργαστήριο» για Πάρκινσον μέσα στο σαλόνι σας
To Thess-ΑHall (Thessaloniki Active & Healthy Ageing Living Lab) που είναι ένα «ζωντανό εργαστήριο» (Living Lab) προσομοίωσης της πραγματικότητας, το οποίο βασίζεται σε high-tech, αλλά φθηνές εφαρμογές παιγνίου διαδικτύου που διερευνούν νευροεκφυλιστικές νόσους παρουσίασε για πρώτη φορά στο κοινό ο αναπληρωτής καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, Παναγιώτης Μπαμίδης.
Η μιτοφαγία ως μηχανισμός παθογένεσης της νόσου Πάρκινσον
Τη μιτοφαγία ως μηχανισμό που εμπλέκεται στη νόσο του Πάρκινσον παρουσίασε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ο καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στο Ηράκλειο Κρήτης, Νεκτάριος Ταβερναράκης. Έχοντας διαπιστώσει πως τα μιτοχόνδρια (τα οργανίδια του κυττάρου, που λειτουργούν ως εργοστάσια παραγωγής ενέργειας), έχουν κομβικό ρόλο στη διαδικασία της γήρανσης και κατ’ επέκταση στην εμφάνιση συνοδών νοσημάτων, διερεύνησε την πιθανότητα εμπλοκής τους και στη νόσο Πάρκινσον.
Έρευνα σε όγκους του εγκεφάλου στο εργαστήριο της Φαρμακευτικής Νανοτεχνολογίας, ΕΚΠΑ
Χρηματοδότηση για έρευνα μέχρι και σε προκλινικό στάδιο σε όγκους του εγκεφάλου διεκδίκησε και πέτυχε το εργαστήριο της Φαρμακευτικής Νανοτεχνολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο οποίο ηγείται ο καθηγητής Φρμακευτικής Τεχνολογίας και πρόεδρος της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας (ΕΦΕ) Κωνσταντίνος Δεμέτζος. Την ανακοίνωση έκανε για πρώτη φορά ο ίδιος στο πλαίσιο του συνεδρίου.
Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας αυτής επιστημονικής συνάντησης προέκυψαν επίσης και σημαντικές διεπιστημονικές συνεργασίες όπως αυτές του Εργαστηρίου Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας (Bihelab) με : το Tavernarakis Lab, στο οποίο ηγείται ο καθηγητής Μοριακής Βιολογίας Συστημάτων στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στο Ηράκλειο Κρήτης, Νεκτάριος Ταβερναράκης, το Cargo Lab, στο οποίο ηγείται ο καθηγητής Φυσικής και Επιστήμης Υπολογιστών Ηλίας Κοτσιρέας από το Πανεπιστήμιο Γουίλφριντ Λοριέρ του Καναδά, το Εργαστήριο Φαρμακευτικής Τεχνολογίας του ΕΚΠΑ, στο οποίο ηγείται ο καθηγητής και πρόεδρος της Ελληνικής Φαρμακευτικής Εταιρείας Κων/νος Δεμέτζος, το Institute of Digital Healthcare, WMG, του πανεπιστημίου του Γουόρικ (Warwick) στη Μ. Βρετανία στο οποίο ηγείται ο καθηγητής Θεόδωρος Αρβανίτης, το Laboratory Neuroscience του National Institute on Aging (NIA) και ειδικότερα το τμήμα Human Neuroscience Unit στη Βαλτιμόρη στο οποίο ηγείται ο καθηγητής Δημήτρης Καπόγιαννης και το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ.στο οποίο ηγείται ο αναπληρωτής καθηγητής Πληροφορικής και Ιατρικής Εκπαίδευσης Παναγιώτης Μπαμίδης.
Στην Ιορδανία το επόμενο συνέδριο 3ο Genedis 2018
Το ραντεβού όλων όσοι συμμετείχαν στο 2ο Genedis 2016 ανανεώθηκε για το 2018 στην Ιορδανία, όπου θα είναι ο τελικός τόπος διεξαγωγής του 3ου Genedis, με ένα ενδιάμεσο συνέδριο «δορυφόρο» που θα πραγματοποιηθεί μέσα το 2017 στη Κρήτη σε συνεργασία του Bihelab (http://bihelab.di.ionio.gr/ 
) με το Tavernarakis Lab (http://www.tavernarakislab.gr/ ) του καθηγητή Νεκτάριου Ταβερναράκη στο Ηράκλειο.
«...Και το 4ο μυστήριο, το οποίο δεν υπολείπεται από τα προηγούμενα είναι εκείνο της μαθηματικής δομής του κόσμου: γιατί και πώς μπορούμε να τον μοντελοποιήσουμε και πώς ο εγκέφαλος τον αντιλαμβάνεται πέρα από χάος μέσα στο οποίο ζούμε...» με αυτά τα λόγια από το Παλίμψηστο του Αρχιμήδη ο πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του 2nd World Congress on Geriatrics and Neurodegenerative Diseases Research - "GeNeDis 2016", καθηγητής Παναγιώτης Βλάμος, κήρυξε τη λήξη των εργασιών της μεγάλης αυτής διοργάνωσης που αποτέλεσε τον ορισμό της διεπιστημονικής συνεργασίας, ανακοινώνοντας παράλληλα πως το 3ο Genedis 2018 θα πραγματοποιηθεί στην Ιορδανία.
Αφίσα αιμοδοσίας
